Problemy z plagą szczurów lub myszy to od wielu lat raczej odosobnione przypadki, przedstawiane w mediach jako ciekawostka i ostrzeżenie. Jednak fakt, że szkodników zwykle nie widać, wcale nie oznacza, że ich nie ma. Mało kto zdaje sobie sprawę, że poważne ograniczenie populacji szczurów i myszy to zasługa konsekwentnie przeprowadzanych deratyzacji. Co więcej, zabiegi te muszą być regularne – to wręcz prawny obowiązek wielu zarządców nieruchomości.
Powodem, dla którego wprowadzono prawny obowiązek deratyzacji niektórych budynków, są przede wszystkim zagrożenia, jakie wiążą się z nadmiernym rozrostem populacji gryzoni. Szczury i myszy mieszkające w piwnicach, obiektach gastronomicznych czy magazynach potrafią wyrządzić wiele szkód. Zjadają przechowywane produkty i uszkadzają wyposażenie oraz instalacje. Jednocześnie żerujące gryzonie zanieczyszczają pomieszczenia i żywność. Wiąże się z tym poważne zagrożenie rozprzestrzeniania niebezpiecznych chorób i patogenów, których roznosicielami są szczury i myszy.
Skuteczna deratyzacja usuwa gryzonie lub znacząco ogranicza ich populację. To dlatego tak ważna jest koordynacja deratyzacji i obowiązek przeprowadzania akcji w odgórnie ustalanych terminach. Współpraca ogranicza ryzyko związane z przemieszczaniem się gryzoni do innych obiektów. Krótko mówiąc – każdy, kto ma taki obowiązek, powinien w tym czasie wyłożyć trutkę.
Jakie przepisy mówią o obowiązku deratyzacji?
Podstawowym aktem prawnym, który zobowiązuje zarządców nieruchomości do przeprowadzania zabiegów deratyzacyjnych, jest ustawa z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz.U.2020.0.1845 ze zm.). Art. 22 ust. 1 pkt 2 ustawy mówi, że „właściciel, posiadacz lub zarządzający nieruchomością są obowiązani utrzymywać ją w należytym stanie higieniczno-sanitarnym w celu zapobiegania zakażeniom i chorobom zakaźnym, w szczególności (…) zwalczać gryzonie, insekty i szkodniki”. Te bardzo ogólne przepisy doprecyzowuje ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Art. 4 ust. 2 pkt 8 ustawy nakłada na gminy obowiązek uchwalenia regulaminu utrzymania czystości i porządku na terenie gminy. W regulaminie powinny zostać wyznaczone obszary podlegające obowiązkowej deratyzacji i terminy jej przeprowadzania. To gminne regulaminy szczegółowo określają, kto, gdzie i kiedy powinien przeprowadzić deratyzację.
Zazwyczaj w regulaminach wyznacza się terminy rozpoczęcia i zakończenia deratyzacji, która odbywa się najczęściej dwa razy w roku – na wiosnę i jesienią. Warto pamiętać, że za zaniedbanie tego obowiązku grożą kary. Nie jest to martwy przepis – to, czy deratyzacja została przeprowadzona na czas, może sprawdzać np. straż miejska.
Kto ma obowiązek pozbyć się szczurów i myszy z budynku?
Deratyzację muszą przeprowadzać zarządcy lub właściciele nieruchomości, przy czym uchwały poszczególnych samorządów różnie określają, kogo dokładnie dotyczy ten wymóg.
Dezynsekcję przeprowadza się najczęściej z wykorzystaniem środków chemicznych. Najpopularniejszą metodą jest opryskiwanie najbardziej narażonych miejsc. Czasem niezbędne bywa też zamgławianie chemiczną parą, która pozwala dotrzeć we wszystkie zakamarki. Mniej inwazyjna metoda to wykładanie specjalnych trutek w postaci kropel żelu. Mają one długotrwałe działanie, a jednocześnie są bezpieczne dla ludzi i zwierząt domowych.
- Regularną deratyzację powinni przeprowadzać zarządcy:
- lokali gastronomicznych i obiektów handlowych z branży spożywczej,
- obiektów żywienia zbiorowego,
- magazynów żywności, w tym płodów rolnych,
- zakładów produkcyjnych i przetwórstwa żywności,
- gospodarstw hodowlanych i rolnych,
- szpitali i placówek opieki zdrowotnej,
- podpiwniczonych budynków wielolokalowych,
- internatów, burs, hoteli i akademików,
- miejsc gromadzenia odpadów w zabudowie wielolokalowej,
- miejsc przetwarzania i gromadzenia odpadów,
- ogrodów zoologicznych i schronisk dla zwierząt.
Chcesz sprawdzić, czy musisz przeprowadzać regularnie deratyzację w lokalu lub nieruchomości, którą zarządzasz? Koniecznie zapoznaj się z regulaminem utrzymania czystości i porządku na terenie Twojej gminy.
Kto zrobi to najlepiej?
Ani przepisy, ani uchwały samorządów nie precyzują, kto powinien przeprowadzać deratyzację. Jak wspomnieliśmy, obowiązek ten spoczywa po prostu na zarządcy nieruchomości. Co ważne, to on ponosi koszty przeprowadzenia zabiegu.
W przypadku szczególnie narażonych budynków przeprowadzenie deratyzacji najlepiej powierzyć profesjonalnym wykonawcom. Doświadczeni pracownicy wiedzą lepiej niż zarządca nieruchomości, gdzie można znaleźć miejsca bytowania i żerowania gryzoni. Najlepiej wytypują miejsca do wyłożenia trutek. Posiadają też doświadczenie w zwalczaniu szczurów i myszy w różnych obiektach, więc dobiorą odpowiednie siły i środki – również takie, do których osoby spoza branży nie zawsze będą miały dostęp.
Dla niektórych właścicieli i zarządców nieruchomości ważny jest też fakt, że profesjonalne firmy wystawiają tzw. protokół pozabiegowy, który jest potwierdzeniem prawidłowo przeprowadzonej deratyzacji.
Jak przebiega deratyzacja?
Deratyzacja obiektów polega na wyłożeniu specjalnych trutek, zazwyczaj umieszczonych w pojemnikach. Pojemniki pełnią kilka ważnych funkcji. Po pierwsze sprawiają, że gryzoń zje truciznę w miejscu jej wyłożenia, a nie np. zabierze ze sobą. Drugi ważny powód to uniemożliwienie zjedzenia trutki przez inne zwierzęta, takie jak ptaki czy zwierzęta domowe.
Na właścicielu obiektu ciąży obowiązek uzupełniania trutki w pojemnikach. Zdarza się, że przepisy lokalne zobowiązują właścicieli do prowadzenia deratyzacji, czyli uzupełniania trutki, nawet poza wyznaczonym terminem – aż do momentu, kiedy gryzonie przestaną ją pobierać.
Środki wykorzystywane podczas deratyzacji muszą być dopuszczone do sprzedaży przez Ministra Zdrowia lub Państwowy Zakład Higieny, nie można więc dowolnie dobierać preparatów. W trakcie zabiegu miejsca wyłożenia trutek trzeba odpowiednio oznakować. Po zakończeniu deratyzacji właściciel nieruchomości musi też usunąć ciała martwych gryzoni oraz uprzątnąć pojemniki z trutką.
